İZMİR - EFES ANTİK KENTİ

Efes Antik Kenti, İzmir‘in Selçuk ilçesinde bulunuyor. Tarihte tamamen mermerden yapılan ilk şehir olan Efes (Ephesus), UNESCO Dünya Mirası Listesinde yer alıyor. Geçmişi MÖ 6000 yıllarına dayanan şehri, efsaneye göre Amazon adıyla bilinen savaşçı kadınların kurdu. İsmini ana tanrıça anlamına gelen Arzawa Krallığı’ndaki Apasas şehrinden alıyor.

Zamanında ünlü bir liman kenti olması şehrin ticaret, kültür ve sanatta hızla ilerlemesini sağladı ve o dönemin en varlıklı şehirlerinden biri haline geldi. Şehrin her yanında görkemli tapınaklar, bölgenin en büyük kütüphanesi ve felsefe okulu kuruldu. Zaman içerisinde nehirlerin getirdiği alüvyonların limanı doldurmasıyla denizden uzaklaşan Efes, ticari gücünü yavaş yavaş yitirmeye başladı. Sonrasında yaşanan büyük bir deprem ihtişamlı günlerini geride bıraktı.

Antik Çağın Uygarlık Merkezi Efes Antik Kenti

Odeon

Döneminde kent meclisi toplantıları, tiyatro ve yarışmaları Odeon denilen yelerde yapılırdı. Efes Antik Kentindeki Odeon tiyatro biçimli 1400 kişilik bir alan. Sahne kısmında yağmur sularını akıtacak oluklar bulunmadığından üstü kapalı olarak tasarlandığı anlaşılıyor. Günümüzde ise zaman klasik müzik konserlerine ve jaz festivallerine ev sahipliği yapıyor. Bu özgün mimarinin muhteşem atmosferinde konser dinleme ayrıcalığını mutlaka deneyin. Müziğin iyileştirici ve bütünleştirici etkisini antik kentin kadim uygarlıklarıyla aynı sıralara oturarak hissedin.

Belediye Binası

Belediye Binası (prytaneion) kent yönetimine dair diplomatik ilişkilerin yürütüldüğü, salonları tanrı ve imparator heykelleriyle donatılmış bir yer. Efes Müzesi’nin en değerli eserlerinden Artemis heykelleri buradaki kazılarda bulundu. Binanın yanında bulunan Tanrıça Hestia sunağında kutsal kabul edilen bir ateş yanardı. Bu ateş kentin bağımsızlığını ve ölümsüzlüğünü temsil ettiğinden hiç sönmeden yanması sağlanırdı. Sunaktan göğe uzanan alevler ve altında parlayan Efes’i hayal etmek bile çok keyifli.

Domitian Tapınağı

Domitian Tapınağı, Odeon’dan Kuretler Caddesi girişine uzanan yol üzerinde bulunuyor. Efesliler, İmparator Domitian’ın sağladığı olanaklara minnetlerini göstermek için bu tapınağı yapmışlar. Domitian Efes’te adına tapınak yapılan ilk imparator. Tapınaktaki kült heykeli Hristiyanlığın kabul edilmesiyle tahrip edildiğinden baş ve kol bölümleri dışında günümüze ulaşan bir parçası bulunmuyor. Heykelin parçaları İzmir Arkeoloji Müzesi’nde, tapınağın giriş altarı ise Efes Müzesi’nde sergileniyor.

Kuretler Caddesi

Kuretler Caddesi, Herakles Kapısı’ndan Celsus Kütüphanesi’ne kadar uzanan şehrin en işlevsel caddesi. Mermer plaklarla kaplı zemininin altında bulunan geniş kanalizasyon sistemi kentin o dönemde ulaştığı uygarlık seviyesini kanıtlıyor.

Rivayet o ki Efes’teki bir rahip sınıfına mitolojide yarı tanrı olarak bilinen Kuretler adı verilmiş. Caddenin başında bulanan sütunlarda da bu rahiplerin adları yazılı olduğundan ‘Kuretler Caddesi’ olarak anılıyor. Traianus Çeşmesi, Hadrianus Tağınağı ve Skolastika hamamları gibi anıtsal yapılar bu cadde üzerinde bulunuyor. Yol boyunca bastığınız attığınız her adım, gözünüzün değdiği her eser sizi zamanda yolculuğa çıkarıyor. Adına kitap bile yazılmış olan kentin yeni sakinleri sevimli kediler, her an karşınıza çıkıp yürüyüşünüze neşe katıyor.

Skolastika Hamamı

Skolastika Hamamı, girişi Kuretler Caddesi üzerinde bulunan 3 katlı bir yapı. Hamamı önemli kılan iki özelliği var. Biri yoksullardan giriş ücreti alınmaması. Medeniyetin belki de en önemli unsuru sınıf ayrımıyla mücadele ettiklerini ve temizlik gibi en temel ihtiyaca herkesin ulaşmasını sağladıkları anlaşılıyor. Diğeri ise dönemine kıyasla ileri teknoloji kullanılması. Hamamda merkezi ısıtma sistemi bulunuyor. Sıcak su buharı, duvarlar içine inşa ettikleri kanallar yoluyla tüm odaları dolaşıyor. Efes’in uygar toplumlar arasındaki ilerleyişini anlamak açısından oldukça önemli bir yapı. Hamam sadece temizlenmek için değil aynı zamanda sosyalleşmek ve eğlenmek için de kullanılan bir mekandı. Kalıntılar arasında yürürken, yükselen arp ezgilerine karışan şen kahkahalı sohbetlerini duyar gibiyim.

Hadrianus Tapınağı

Tapınak, Roma İmparatoru Hadrianus’u onurlandırmak için yapıldı. Antik çağdan bugüne ulaşan kentin nadir yapılarından. Kapı kirişi üzerinde Efes’in kuruluş efsanesini betimleyen ilgi çekici kabartmalar bulunuyor. Geçen onca zamana rağmen üzerindeki işlemeler x hayranlık uyandırıcı. Tapınağın önündeki yazıtlı kaideler, zamanında Roma imparatorlarının heykellerini taşıyor olmanın verdiği güçle ayakta duruyor.

Celsus Kütüphanesi

Celsus Kütüphanesi Efes harabeleri içerisinde günümüze ulaşmayı başarmış en göz alıcı yapı. Tüm ihtişamıyla yükselen dış duvar üzerinde dört kadın heykeli bulunuyor. Bu heykeller hikmet (sophia), bilgi (episteme), akıl (ennoia) ve erdemi (arete) simgeliyor. Romalı senatör Celsus’un ölümünden sonra anısına yaptırılan kütüphane aynı zamanda anıt mezar niteliği taşıyor. Yapının batı duvarının altında Celsus’un lahdi bulunuyor. Zamanında 14 bin kitabın bulunduğu kütüphane antik çağın en zengin içeriğine sahip kütüphanelerinden biriydi. Öyle ki bilge Herakleitos, rüya tabircisi Artemidoros, şair Callinos ve hekim Soranos gibi ünlü kişilerin yetişmesinde önemli bir role sahip. Öğleden sonra kütüphanenin arkasına usulca inen güneş, yaratıcı fotoğraflar yakalayacağınız görsel bir şölen yaşatıyor.

Mermer Cadde

Mermer Cadde, Celsus Kütüphanesi ile Odeon arasında ulaşımı sağlıyor. Arabaların kullanıldığı caddede yayalar da unutulmamış. Yolun kenarında bulunan yüksek platform bugünkü kaldırımlarla aynı görevi görüyor. Yüzyıllar öncesinde insan odaklı bir şehircilik anlayışına sahip olmaları hayranlık uyandırıcı.

Caddede üzerinde kadın ayağı ve başı kazınmış bir mermer bulunuyor. Dünyanın ilk reklam panosu olduğu düşünülen bu mermer az ileride bulunan Aşk Evi’ni tasvir ediyor.

Aşk Evi

Aşk Evi, Kuretler Caddesi ile Mermer Cadde’nin kesişiminde yer alıyor. Efes’e gelen denizcilerin gözde mekânı. Evin hem Celsus Kütüphanesi’ne hem de Skolastika Hamamı’na gizli bir geçitle bağlantısı var. Bu geçitler kaçamak yapmak isteyen Efesli erkeklerin kimseye yakalanmadan eve ulaşması için yapılmış. Yapı ana bir koridor ve bu koridora çıkan odalardan oluşuyor. Erkeklerin girişteki Afrodit heykeli önünde yapılan kısa bir ritüelden sonra içeri girdikleri biliniyor. Duvarlarını dört mevsimi betimleyen mozaiklerin süslediği bu ev kaç gizli aşka şahit oldu kim bilir.

Büyük Tiyatro

Büyük Tiyatro, 24.000 kişilik kapasiteyle antik dünyanın en büyük açık hava tiyatrosu. Üç katlı gösterişli bir cepheye sahip. Tiyatro gösterilerinin yanısıra gladyatörler arenası olarak da kullanılıyordu. Bağ bozumu şenliklerinde şarap tanrısı Dionysos’u onurlandırmak için çeşitli gösteriler düzenlenmeye başlandı. Bu oyunların özünde, Dionysos’un haz ve acı arasında iki uçta gidip gelen hayat felsefesi bulunurdu. İnsanlar ve tanrılar arasında bitmek bilmeyen mücadeleler betimlenirdi. Roller yüz mimikleri yerine farklı ifadeler taşıyan maskeler takılarak gerçekleştirildi. Zaman içinde bu gösteriler şekillenerek günümüz çağdaş tiyatrosunu oluşturdu. Tiyatronun simgesi gülen ve ağlayan maskelerin hiyakesi işte buradan geliyor.

Liman Caddesi

Liman Caddesi (Arkadiane), Odeon ile antik limanı birbirine bağlayan Efes’in en uzun caddesi. Tarihi bir geçit töreninde yürüyormuş gibi hissedeceğiniz caddenin iki yanı görkemli sütunlarla süslenmiş. Kralların karşılandığı ve dini törenlerin düzenlendiği bu yol dönemin ihtişamlı yaşantısını gözler önüne seriyor.

Meryem Kilisesi

Meryem Kilisesi, Liman Caddesi’nin kuzeyinde bulunuyor. Dünyada hıristiyanlığın ilk yedi kilisesinden biri. Aynı zamanda katolik mezhebinin doğduğu yer. Meryem, bu kilisede “Tanrı Annesi” olarak kabul edildiğinden hristiyanlar için çok özel bir anlamı var. Bu bilgiler ışığında adımladığım her köşede o kutsal havayı hissedebiliyorum. Dağ kekiğinin tapteze kokuları eşliğinde ruhunuzu dinginleştiren bir yer burası.

ADRES:Harita Linki

()